Kontrollü Yıkım

Gün gelir yapı ömrünü doldurur, yıkılması gerekir. Hasar görmüştür, tehlikelidir veya yenisi yapılacaktır. Büyük şehirlerde az katlı yapıların yerini zamanla çok katlı yapılar almaktadır. Ortalama yapı ömrü 50 yıldır. Bu, yaklaşık 50 yılda bir yapıların planlı olarak yıkıldığını, yerine yenisinin inşa edildiği anlamındadır.

Soru şudur: Kim yıkacak, nasıl yıkılacak. Çıkan malzeme nasıl değerlendirilecek, nereye atılacak? 1999 depremleri sonrası ağır hasarlı yapıların yıkılması, enkazın kaldırılması, atılacak uygun bir yer bulunması büyük sorun yaratmıştı.

Bir yapının yıkımı inşası kadar tehlikelidir. 2004 tarihli “Ağır Ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği” inde ağır ve tehlikeli iş olarak tanımlanmaktadır. Yıkım gürültülüdür, toz ve artıklar çevreye zarar verir. Normal bir apartman ile kimyasal üretilen bir yapının yıkım işi farklı risk içerir, uzmanlık gerektirir. Yabancı ülkelerde kontrollü yıkım konusunda uzmanlaşmış firmalar vardır. Ülkemizde bu konuda uzmanlaşmış firma hemen hiç yoktur. 1974 tarihli “Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü”; 2004 tarihli “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”; 2002 tarihli “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” dışında standard veya yönetmelik yoktur. Yıkım için belediyeler sadece “yıkım izni” vermekle yetinmektedirler.

Yıkım teknikleri:

Yukardan aşağıya sırayla yıkım: Çatıdan başlanarak yapı elemanları sırayla (döşeme, kiriş kolon) kesilir, uzaklaştırılır. Zor ve zaman alıcıdır.

Toptan devirme: Yapının en alt kolonları kırılır, yapının tümü devrilir. Çevresi boş yapılara uygulanabilir. Kırıcıyı kullanan operatör açısından tehlikelidir.

Toptan göçürme: Kolonlara patlayıcı yerleştirilir, yapının tümü kendi arsası üzerine göçürülür. Genellikle yüksek yapılarda uygulanır. Tehlikelidir, uzun ön hazırlık gerektirir.

Yıkım araçları:

Kesiciler, kırıcılar, deliciler, patlayıcılar, yükleyiciler, taşıyıcılar.